Circulief en leed | Mark Oldengarm: ‘Denk groot, maar durf ook met iets kleins te beginnen’

Op wat voor moment in je leven kwam je in aanraking met circulariteit?
Wat was de aanleiding?

Dat zal rond 2015 geweest zijn. Ik was al langere tijd bezig met duurzaamheid in mijn toenmalige werk bij de BNA (Branchevereniging voor Nederlandse Architectenbureaus). Daar was ik onder andere verantwoordelijk voor kennisontwikkeling en -deling bij de leden en dat jaar ging ik me wat meer verdiepen als voorbereiding op een nieuw kennisnetwerk. Het begrip duurzaamheid kreeg voor mij toen de verdieping met het circulaire denken. Ik ben daar de initiator geweest van een nieuw bottom-up duurzaam beleid, gestoeld op circulariteit. Het bijbehorende manifest ‘Wij Gaan Circulair’ bestaat nog steeds.

Wat was het eerste op dit gebied dat je aanpakte/veranderde?

Het begon in het klein, bij mezelf; ik werd nog bewuster in het omgaan met spullen. De eerste concrete actie was het aanschaffen van een opvouwbare koffiemok. In die tijd maakte ik heel veel treinkilometers en kocht regelmatig koffie op een station in wegwerpbekers. De opvouwbare beker heeft voor behoorlijk wat grondstofbesparing gezorgd.

Wie of wat inspireert je het meest?

Er zijn heel veel mensen of dingen die me om verschillende redenen inspireren. Wat me altijd energie geeft is kunst; of dat nou beeldend, theater of muziek is. Waar het gaat over bewustwording heb ik enorm genoten van het boek ‘verweven leven’ door Merlin Sheldrake. Het biedt een wetenschappelijk en poëtisch inzicht op hoe het leven op onze wereld met elkaar verbonden is. Dat boek is in staat om je blik op het leven een draai te geven.

Waarvan gaan jouw tenen echt krullen?

De stelligheid waarmee mensen een mening ventileren, zonder dat ze in de gaten hebben hoe complex een situatie is. Het leidt vaak tot gesprekken vanuit tegenstellingen, terwijl ik zelf denk dat verbinding ons veel meer brengt.

Waarvan bloeit jouw hart op?

Van mensen die vanuit overtuiging iets goeds teweeg brengen. Dat kan van iemand zijn die wekelijks een eenzaam persoon bezoekt tot iemand die wereldwijd aandacht weet te trekken voor het klimaat. Voor mij in een notendop; mensen met een drang tot het positieve.

Wat is het leukste circulaire voorval dat je ooit hebt meegemaakt?

Oef. Dat weet ik niet. De meest positieve voorbeelden van circulariteit die ik ken hebben als gemene deler dat ze niet alleen gaan over het opnieuw benutten van grondstoffen, maar dat er vooral de component samenwerking in zit.

Wat is de mooiste circulaire oplossing die je ooit hebt gezien?

Tjonge, ook al zo’n lastige vraag om te beantwoorden. Een voorbeeld dat me te binnen schiet komt uit de Engelse kuststreek onder Londen. Daar werd onderzocht hoe met gebruik van lokale middelen tot circulaire producten gekomen kon worden. Eén van de oplossingen was om van de restaurants in de omgeving de vele schelpresten te verzamelen. Daar werden bakstenen van geproduceerd. Een mooi onderdeel vond ik dat per lading bakstenen ook de herkomst werd vermeld. Mensen konden dus naast een lokaal product ook een lokaal verhaal gebruiken; misschien hebben ze zelf wel de mosselen gegeten van de schelpen die in hun huis zijn verwerkt, dat besef doet iets met je. Dat creëert betrokkenheid bij materialen. Ik denk dat het vertellen van verhalen een heel mooie en belangrijke toevoeging is aan het doen groeien van circulariteit.

Hoe ziet het circulaire huis van je dromen eruit?

Een huis dat volledig uit hergebruikt materiaal bestaat, waarbij van elk onderdeel ook bekend is waar het vandaan komt. Een huis dat letterlijk een verhaal vertelt, of dat eigenlijk talloze verhalen vertelt. Een kozijn van een boerderij uit je geboortestreek, de zichtbare draagconstructie uit de fabriek waar vroeger de helft van je buurt heeft gewerkt en een vloer van een school met de slijtplekken van de stoelen nog zichtbaar. Dat je elke dag een soort van tijdreis beleeft in je eigen woning en daardoor op een prettige manier bewust bent hoe mooi het is dat je dingen kunt doorgeven. Aanvullend zouden alle materialen die niet uit hergebruik komen volledig biobased moeten zijn, zodat die bij eventuele demontage (slopen hoeft niet, alles is gemonteerd in plaats van aan elkaar geplakt) geen schadelijke gevolgen hebben. En tijdens het wonen zorgt dat ook nog eens voor een gezonder binnenklimaat.

Als je een wet mocht maken/schrijven, hoe zou die dan luiden?

Er zijn een heleboel goede dingen te verzinnen, voor mij is een heel wezenlijke verandering dat het economische denken waar onze samenleving op gebaseerd is een inclusieve grondslag heeft. Dus niet langer denken in groei of winst, maar in ontwikkeling en welzijn. Een concrete wet kan dan zijn om als uitgangspunt voor beleid niet langer het Bruto Binnenlands Product te hanteren, maar een indicator die daadwerkelijk dwingt tot sturen op welzijn.

Wat is je ultieme circulaire droom? Of heb je er meerdere?

Niet een concrete droom. Ik draag op mijn manier bij aan wat ik denk dat wereld een beetje beter maakt, ik hoop dat heel veel mensen dat doen en daarbij vooral ook rekening met elkaar houden.

Heb je een circulaire tip?

Denk groot, maar durf ook met iets kleins te beginnen.

Wil je nog iets anders circulairs kwijt?

Geef aandacht aan wat je goed vindt, dat wordt dan groter.

Kans voor mens en materiaal